Homeopathie en overgangsklachten

De overgang is een fase in het leven van de vrouw, waar in er veel verandert. Bij de één verloopt deze periode zonder noemenswaardige problemen, maar voor de ander is het een moeilijke periode, met veel problemen en klachten. Homeopathie kan helpen om deze klachten te verlichten.

De overgang is een natuurlijke fase, waarin een einde komt aan de vruchtbare periode van de vrouw. Het moment waarop de menstruatie ophoudt, wordt menopauze genoemd. Als er een jaar geen menstruatie is geweest, weet men zeker dat de menopauze is begonnen. De overgang naar de menopauze, ook wel peri-menopauze of climacterium genoemd, kan al beginnen vanaf het 45^e jaar. Het eerste symptoom van de naderende menopauze kan een onregelmatige menstruatie zijn. Er kunnen periodes met weinig of juist veel bloedverlies zijn, soms een paar maanden niet, dan weer een paar keer vlak achter elkaar. Gemiddeld vindt de laatste menstruatie plaats rond het 50^e jaar. Tijdens de overgang vermindert de productie van het hormoon oestrogeen door de eierstokken. Er komt geen ovulatie (eisprong) meer. Ook vermindert de productie van het andere vrouwelijke hormoon, progesteron. Deze verandering van vrouwelijke hormoonproductie kan zich op vele manieren uiten.

Belangrijkste verschijnselen van de overgang

• onregelmatige menstruatie: de tijd tussen de menstruatie wordt korter of juist langer. Het bloedverlies wordt minder of juist meer.
• opvliegers: een gevoel van hitte dat zich door het lichaam verspreidt, soms gepaard gaande met blozen en zweten. Dit duurt van 30 seconden tot enkele minuten.
• nachtelijk zweten kan leiden tot onrustige slaap, vaak wakker worden en niet meer in slaap kunnen vallen en daardoor niet uitgerust opstaan.
• hartkloppingen
• pijn, spierzwakte en stijfheid
• gewichtstoename
• winderigheid, opgeblazen gevoel en onregelmatige stoelgang
• concentratiestoornissen
• stemmingswisselingen, depressiviteit

Als de menstruatie is gestopt en het lichaam gewend is aan de lage oestrogeenproductie, kunnen deze klachten verdwijnen. Er treedt een nieuwe fase in, de postmenopauze, dat is de periode na het ophouden van de menstruatie. Als gevolg van de verlaagde hormoonproductie treden er veranderingen op, die tot andere klachten kunnen leiden:

• vernauwing, droogheid en jeuk van de vagina
• pijn bij het vrijen
• verzakking van de bekkenorganen (baarmoeder, blaas en endeldarm).
• urineweginfecties
• minder zin in seks
• slappe huid, rimpels
• brozer worden van de botten (osteoporose)
• hart- en vaatziekten

Wat kunt u zelf doen om de overgang zo goed mogelijk te laten verlopen?

Een gezonde levensstijl is belangrijk. Gezonde voeding, weinig alcohol, niet roken, minimaal een half uur per dag bewegen en voldoende slaap, helpen om het lichaam in goede conditie te houden. Extra vitamines kunnen dit ondersteunen, bijvoorbeeld een multi-vitaminepreparaat.

Reguliere behandeling van overgangsklachten

De mogelijkheden voor reguliere behandeling zijn:

• Hormonale substitutietherapie (HST). De hormonale behandeling kan bestaan uit alleen oestrogeen of een combinatie van oestrogeen en progesteron. HST wordt voorgeschreven bij opvliegers, droogte van de vagina en onregelmatig bloedverlies. De toediening van oestrogeen kan de kans op osteoporose verminderen. Nadelen van hormoonbehandeling zijn een verhoogde kans op borstkanker en baarmoederkanker en hart- en vaatziekten. HST mag niet worden gegeven bijvrouwen met borstkanker, en liever ook niet als er borstkanker in de familie voorkomt.
• De anticonceptiepil wordt gegeven als een onregelmatige menstruatiecyclus op de voorgrond staat.
• Plaatselijke toediening van een vaginale oestrogeencrème kan helpen bijdroogte en jeuk van de vagina.
• Antidepressiva kunnen worden gegeven bij angst, paniekaanvallen en depressieve klachten, (zogenaamde SSRI’s, bijv. Seroxat, Efexor).

Natuurlijke behandeling van overgangsklachten

1. Fytotherapie (kruidengeneeskunde)

Er worden veel preparaten aangeboden in de handel, die verlichting van de klachten kunnen geven. Deze preparaten bevatten veelal natuurlijke, van planten afkomstige stoffen die op oestrogeen lijken: de zogenaamde fyto-oestrogenen, zoals isoflavonen (uit soja) en hopeïne (uit hop). De meeste onderzoekers zijn van mening dat fyto-oestrogenen geen verhoogde kans geven op het krijgen van borstkanker. Er zijn echter ook enkele onderzoeken gedaan met borstkankercellen in het laboratorium (dus niet bij vrouwen), waarbij fyto-oestrogenen de kankercellen sneller deden groeien. Dus ook met het gebruik van fyto-oestrogenen is voorzichtigheid geboden bij vrouwen met borstkanker of bij vrouwen bij wie borstkanker in de familie voorkomt.

2. Homeopathie

In de handel zijn homeopathische complexgeneesmiddelen verkrijgbaar, waarin een aantal van de bekende homeopathische middelen voor overgangsklachten zijn samengevoegd. Deze zijn geschikt voor zelfzorg.

Een andere mogelijkheid is de individuele, klassieke homeopathische behandeling. Daarvoor kunt u een arts voor homeopathie raadplegen. Wij, als artsen voor homeopathie, kijken naar het geheel van de symptomen en het individuele gestel van een vrouw en zoeken een hierbij passend homeopathisch geneesmiddel. Belangrijk zijn de specifieke eigenschappen van de klachten en de manier waarop de klachten bij iemand zich uiten. Heeft een vrouw bijvoorbeeld opvliegers met veel of juist met weinig transpireren? Zijn er hevige stemmingswisselingen, is de vrouw vooral depressief, of juist prikkelbaar, of zijn er nauwelijks psychische klachten? Is er minder zin in seks, of is dat onveranderd?

Homeopathische geneesmiddelen voor overgangsklachten

We bespreken een aantal van de bekendste homeopathische geneesmiddelen, die vaak voor overgangsklachten worden gegeven.

Cimicifuga

Bij vrouwen die Cimicifuga nodig hebben, staan depressiviteit, nervositeit opgewondenheid of onrust op de voorgrond. Opvallend zijn de gewrichts-, spier-, of zenuwpijnen. De overgang kan langdurig zijn met gering bloedverlies. Er kan sprake zijn van migraine (linkszijdig), soms uitstralend vanuit de nek, slapeloosheid, een leeg gevoel in de maag en een gebrek aan eetlust. De klachten kunnen verergeren door kou en vocht, zijn ‘s morgens erger en rond de menstruatie. Ze verbeteren door warmte. De klachten van de spijsverteringsorganen verbeteren door het eten van kleine hoeveelheden voedsel.

Lachesis

Opvallende kenmerken, die passen bij het geneesmiddel Lachesis zijn de frequente opvliegers, die naar het gezicht gaan en een strak, beknellend gevoel kunnen geven van de keel en de buik. Dit kan gepaard gaan met zweten. Vaak volgt er hoofdpijn aan de linkerkant met een gevoel van hitte boven op de schedel, terwijl de voeten koud zijn. Er kan lichamelijke zwakte optreden, met rusteloosheid. Andere verschijnselen zijn: onregelmatige, hevige bloedingen, depressiviteit en hartkloppingen. Vrouwen bij wie Lachesis goed zou kunnen helpen, praten graag en kunnen nogal jaloers zijn. Ze verdragen meestal geen strakke boord of col. Ze krijgen daar al snel een gevoel van alsof ze stikken. Ook wijn wordt slecht verdragen. De lichamelijke klachten zitten vooral aan de linker kant.Veel klachten verergeren tijdens of na de slaap en bij vochtig, warm weer. Opvallend is de algehele verbetering, zodra de menstruatie doorzet.

Sanguinaria

Dit geneesmiddel komt in aanmerking, als opvliegers het meest opvallende verschijnsel zijn en als deze gepaard gaan met plotseling rood worden van het gezicht en de hals. Gelijktijdig treedt een gevoel van zwakte op, met koud zweet, hartkloppingen, duizeligheid en misselijkheid. Ook past het geneesmiddel, als deze klachten begeleid worden door migraine (meestal rechtzijdig), acne, gevoeligheid voor geuren en een brandend gevoel aan de tong. De menstruatie blijft meestal sterk en hevig. De klachten verergeren door warmte en zon of juist door kou en tocht. Ze verbeteren in het donker en in de slaap.

Sepia

De opvliegers die passen bij het middel Sepia lijken uit de onderbuik te komen en stralen vandaar uit over het hele lichaam. Ze gaan gepaard met transpiratie. De symptomen verbeteren door slaap of juist door fysieke inspanning, bijvoorbeeld door een flinke wandeling. Omdat deze vrouwen zelf vaak kouwelijk zijn, geeft lichamelijke inspanning warmte. Andere symptomen die passen bij Sepia zijn: prikkelbaarheid, voornamelijk tegenover dierbaren, echtgenoot en kinderen, en dan ook ongeïnteresseerdheid en onverschilligheid. Ze willen graag alleen zijn. Hoofdpijn is er vooral ‘s morgens. Ze kunnen last hebben van een leeg gevoel in de maag, dat niet verdwijnt door eten en obstipatie. Vaak is er sprake van vaginale afscheiding (witte vloed) en een verzakkingsgevoel van de baarmoeder, alsof er een bal tussen de benen zit, die naar beneden drukt. De vrouwen kruisen dan de benen om dit te voorkomen. Overige klachten: urineverlies bij hoesten of lachen, geen zin meer in vrijen, droogte van de vagina en daardoor pijn bij het vrijen.

Sulphur

Dit middel past bij warmbloedige, prikkelbare, forse vrouwen, die slordig op hun kleding kunnen zijn. Ze hebben erg veel last van opvliegers, zowel overdag als 's nachts, met zweten over het hele lichaam. Dat kan gepaard gaan met een onaangename lichaamsgeur. Ook kunnen ze last hebben van brandende handpalmen en voetzolen, rode, branderige lichaamsopeningen (lippen, anus) en jeuk aan de schaamlippen. Vrouwen die goed reageren op Sulphur hebben meestal een droge huid, met jeuk, die erger wordt door water en door warmte, bijvoorbeeld 's nachts in bed. Veel klachten verergeren overigens door (bed)warmte. Een ander kenmerk, dat bij Sulphur past, is ochtenddiarree.

Ignatia

Dit middel past het best bij overgevoelige, huilerige en zenuwachtige vrouwen, in wier leven verdriet een grote rol kan spelen. Ze hebben ook vaak verdriet, doordat bepaalde verwachtingen niet worden gerealiseerd. Er kunnen zeer sterke stemmingswisselingen zijn, met opvallend vaak zuchten en het gevoel alsof er een brok in de keel zit. Deze vrouwen laten zich moeilijk troosten. Ze zijn gevoelig voor sigarettenrook en koffie en houden meestal niet zo van fruit. Andere veel voorkomende lichamelijke klachten zijn: droge hoestbuien in de avond en nacht en stekende hoofdpijn. De menstruatie komt te vroeg en is pijnlijk. Als ze transpireren, is dat vaak in het gezicht, vooral op de bovenlip. Veel klachten verergeren door kou en aanraking en verbeteren door warmte, rustig lopen en in de ochtend.

Beatrice Roldaan

Een voorbeeld van gebruik van Sepia voor overgangsklachten

Een vrouw van 50 jaar heeft vijftien tot twintig opvliegers per dag en vier tot vijf 's nachts, waardoor ze ook slecht slaapt. Het zweet gutst dan van haar lichaam af. Ze krijgt geen rood gezicht. Verder heeft zij gewrichtspijnen (polsen, heupen, knieën), vooral bij houdingsveranderingen. Soms houdt zij vocht vast. De klachten zijn begonnen een half jaar nadat haar baarmoeder operatief verwijderd is. Daarvoor heeft zij veel last gehad van heftig vloeien, ondanks de Myrena spiraal en de anticonceptiepil. Ze had vleesbomen (myomen) in de baarmoeder, dat zijn goedaardige gezwellen. Zij is drie keer zwanger geweest. Eén keer heeft zij als complicatie een vastzittende placenta gehad na de bevalling. Zij heeft het altijd druk. Zij werkt als zelfstandig ondernemer in een eigen zaak. Ze voelt zich lichamelijk beter als zij bezig is. Ze is snel boos en trekt zich dan terug. Ze kan dan ook gaan huilen. Bij de klachten, het verstoorde hormonenevenwicht en het verhaal past Sepia, een homeopathisch geneesmiddel, dat is gemaakt van inkt van de inktvis. Dat schrijf ik haar voor.

Verandering

Zes weken later, bij het eerste vervolgconsult heeft zij het gevoel dat er wat veranderd is. De opvliegers zijn sterk verminderd, ze slaapt beter en heeft meer energie. Ook de gevoelige botten geven veel minder klachten.

"Ik zit goed in mijn vel"

Drie maanden later zijn de opvliegers bijna over. De pijn en gevoeligheid in haar gewrichten zijn helemaal weg. Ze slaapt uitstekend en voelt zich energiek. Ze zegt:'Ik voel me prima en zit goed in mijn vel.' Daarmee hebben we de behandeling afgesloten. Anderhalf jaar later bel ik haar op, om te vragen hoe het met haar gaat. Ze is dan bezig in haar winkel en heeft dus niet veel tijd om me te woord te staan. Ze zegt, dat ze nog wel af en toe opvliegers heeft, maar zich verder heel goed voelt.

Simone Karcher